Jinxed - Amy McCulloch

Welk robothuisdier zou jij kiezen?

Jinxed. Die titel alleen nog maar sprak mij al meteen aan. Zowel omdat ik recent de prachtige adaptatie ‘Arcane’ heb gekeken (zoals mijn vrienden al wel zullen weten) waarin het hoofdkarakter Jinx heet, maar ook omdat ‘to jinx something’ een uitspraak is die te maken heeft met pech/’bad luck’. Ik vroeg mij af of die titel dus al een soort voorspelling was voor de inhoud van het verhaal, wat in zekere zin wel degelijk kan gezegd worden.

Jinxed gaat over een wereld die plaatsneemt in de toekomst waarbij we Lacey Chu volgen. Zij zit in het laatste jaar van de middelbare school en zou graag verder studeren aan Profectus, een school waar alles draait om hightech die haar zou toestaan om later een job te vinden aan het bedrijf ‘Moncha’. Het is haar grootste droom om daar als ingenieur te werken om zelf baku’s te repareren, verbeteren en te ontwerpen. Wat zijn die baku’s? Oh, niets speciaals, gewoon maar zeer technologisch geavanceerde ‘robotdieren’ die de smartphone vervangen en nog veel meer kunnen dan die ooit heeft gekund. De technologie die wij nu hebben (smartphones, laptops, …) is in deze wereld al compleet achterhaald.

Gejinxt!

Mijn eerste indruk van het boek was dan ook dat het een kritische satire moest zijn over de hedendaagse samenleving en de obsessie met sociale media die daarvan deel uitmaakt. Kijk anders eens even mee naar volgende citaten vanuit het boek:

“Ik heb deze ochtend nauwelijks overleefd zonder internet. (Zou je daar ontwenningsverschijnselen van kunnen krijgen? Want ik begon helemaal te trillen en te zweten omdat ik mijn flitsen niet kon checken.)” (hoofdstuk 2)

“Het duurt even voor ik weet waar ik ben, want zonder telefoon of werkende baku heb ik het gevoel dat ik een arm of een been mis.” (hoofdstuk 5)

Komt bekend voor, niet? Dat is de realiteit voor velen uit onze samenleving. Minus de baku’s, dan. De combinatie van alles klinkt haast dystopisch: een megacorporatie (Moncha) die een deel van Toronto compleet in de ban heeft met bewakingscamera’s iedere vierkante meter, mensen die een ‘lijn’ (soort implantatie) laten installeren achter hun oor om hun ‘robotdier’ op te laden, het feit dat mensen en deze robotdieren zo goed als versmelten tot (mentaal) één wezen, … Gruwelijk om je voor te stellen, eigenlijk. Maar toch slaat McCulloch erin om de wereld aantrekkelijk voor te stellen. Mogelijks omdat ze de actie uitstelde en je eerst tijd geeft om je te verplaatsen naar deze futuristische wereld: net wat ik nodig had, aangezien ik me compleet kon inleven en uiteindelijk, hoe ondenkbaar de situaties ook zijn, ze redelijk goed kon inbeelden.

Waar ik wel wat moeite mee had, was de zinsopbouw die soms wat moeilijk in elkaar zat: op sommige momenten was het heel hard te merken dat het boek vertaald is geweest vanuit het Engels. Ik zou ook kunnen zweren dat er meerdere keren werd gezondigd aan het principe om komma’s te plaatsen tussen twee persoonsvormen.

Niet alleen de zinsbouw was opmerkelijk, maar ook de taal. Aangezien het gaat om een wereld die deels onbekend is voor ons, is er tal van nieuwe woordenschat. Soms gaat het om volledige neologismen (‘baku’), woorden vanuit andere talen (‘Yi’), of nieuwe samengestelde woorden door de combinatie van bestaande woorden (‘compagneur’ (compagnon + ingenieur)). Ik denk dat het interessant kan zijn om leerlingen aan de slag te laten gaan met de woordenschat die te vinden is in het boek. Op deze manier oefenen ze namelijk op de woordenschatstrategieën.

Battlen maar!

Ook kan je leerlingen, net zoals ik deed net voordat ik besloot het boek te lezen, voorspellingen laten maken. Of ze laten nadenken over deze wereld: wat ze er aantrekkelijk/erg aan vinden en of ze misschien zelf ook zo’n baku zouden willen of naar Profectus zouden willen gaan. Ook denk ik dat de ‘baku battles’ die de school houdt voor creativiteit kunnen zorgen: ze zijn namelijk enigszins vergelijkbaar met ‘Pokémon battles’, iets wat de jeugd ook zeker (nog) vermakelijk vindt. Leerlingen kunnen zichzelf proberen inleven: zouden zij ook zo’n battles willen houden? Hoe zouden zij en hun baku eruit zien? Hoe zouden ze zich voelen? Wat zouden ze doen in die battle? Leerlingen zouden kunnen co-schrijven hoe zo’n battles eruit zouden zien en kunnen inbeelden dat ze met hun klasgenoot ‘battlen’. Tenslotte zou je ook een ethisch debat kunnen houden, aangezien er een aantal zaken zijn (waaronder de megacorporatie, de andere voorbeelden ga ik mooi niet verklappen!) waarbij je toch wat morele vragen kan stellen.

Ik vond het boek verrassend genoeg vermakelijk om te lezen. Ik geef me niet vaak over aan het science-fiction genre, maar deze combinatie van futurisme en dystopie kon ik wel smaken. Ik ben er daarbovenop van overtuigd dat het zeer interessant kan zijn voor fantasierijke leerlingen of net om de creativiteit van leerlingen te stimuleren. Geef het zeker ook een kans! Je zal er verbaasd van zijn hoe hard je je kan inleven.

 

 

 

Joren

Afbeelding: Jinxed, Amy Mcculloch. (2019, 10 januari). Bol. Geraadpleegd op 23 december 2024, van https://www.bol.com/nl/nl/f/jinxed/9200000095274459/